Recensie Orestes in Mosul - NRC Handelsblad: Verwoest Mosul als verwoest Troje in onthutsend ‘Orestes in Mosul’****

Mosul in Noord-Irak is een verwoeste, verkoolde stad. Juist hier, in de voormalige hoofdplaats van de Islamitische Staat (IS), situeert regisseur Milo Rau met zijn gezelschap NTGent een van de bloedigste Griekse tragedies, de Oresteia van Aischylos onder de titel Orestes in Mosul.

Rau trekt parallellen tussen het vernietigde Troje en het kapotte Mosul, tussen de Griekse legeraanvoerder Agamemnon die zijn dochter Iphigeneia offerde om de oorlog te winnen en vrouwen die door IS-strijders werden gedood. Waarom gedood? Uit haat, uit verschrikkelijke minachting.

Theater brengen in een diep gewonde samenleving, hoe doe je dat? Rau en acteurs Elsie de Brauw, Bert Luppes en Johan Leysen reisden in 2018 naar het pas bevrijde Mosul. Samen met Irakese acteurs en musici speelden ze op beladen plekken temidden van puinhopen, uitgebrande auto’s en nog ergere oorlogslittekens.

Boven de speelvloer van NTGent hangt een videoscherm dat de beelden toont van het theaterspel in Mosul. Zo verbeelden ze de scène waarin Agamemnon (Leysen) zijn dochter wurgt met een koord ergens rauw op straat. Muzikanten spelen traditionele muziek maar ook een aarzelende cover van Tears for Fears’ Mad World. Op de bühne speelt Elsie de Brauw hetzelfde melodietje op de piano, dezelfde als op de video.

Verschrikkingen bezweren

Zo schiet de voorstelling heen en weer, zowel in tijd als in plaats. De gruwelen uit de Griekse tragedie zetten zich voort in de oorlog van nu, bijvoorbeeld in deze scène: vanaf het dak van een warenhuis gooiden IS-strijders vrouwen en homoseksuelen naar beneden. En nu, op datzelfde dak, smeden Orestes en zijn innige vriend Pylades het plan om de moord door Klytaimnestra (Elsie de Brauw) op Agamemnon te wreken. Daarna kussen ze elkaar, als om de vroegere verschrikkingen op dit dak te bezweren. Acteur Bert Luppes verhaalt over de genezende kracht van een tijdloze, eeuwenoude tragedie; hij zegt: „Lijd en leer, dat is wat Aischylos schrijft”.

Niet alle spelers konden mee naar Gent, wel de in Europa geboren actrice Susana AbdulMajid van Irakese afkomst. Zij vertolkt zowel de rol van de Trojaanse prinses Cassandra die door Agamemnon tot slaaf werd gemaakt als een Irakese vrouw van nu. De overeenkomsten zijn onthutsend. Orestes in Mosul is een nieuwe maatstaf voor moderne bewerkingen van klassieke teksten. Rau moderniseert niet; hij toont op onopgesmukte, journalistieke manier de parallellen. Dat is voldoende om groots en belangwekkend theater te maken.

- Kester Freriks, NRC Handelsblad, 19-04-2019