De Morgen: 'Toneel op de planken én bij u thuis' (NTGent)

Afgelopen vrijdag keken ruim 1.200 toeschouwers uit 30 landen naar Medea, een voorstelling van Internationaal Theater

Amsterdam. Ze zaten niet in de schouwburg, maar in hun eigen woonkamer. Ook in België zal theater steeds vaker online bij te
wonen zijn - ook ná corona.
In de grote zaal van Internationaal Theater Amsterdam (ITA) staan 650 stoeltjes, in de kleinere 550. Toch werd Medea afgelopen
vrijdag opgevoerd voor ruim 1.200 toeschouwers, die elk 12,50 euro betaalden - en dat terwijl het maximum aantal toeschouwers
in Nederlandse toeschouwers toen op 30 lang. Hoe dat kan? Streaming. Al anderhalf jaar, van voor de coronacrisis theaters in het
voorjaar én het najaar op slot deed gaan onderzoekt ITA de mogelijkheden van streaming. "Ik geloof heel sterk in het potentieel van
livestreaming, niet als vervanging van de theaterervaring, maar als uitbreiding ervan", zeg Wouter van Ransbeek, creatief directeur bij
ITA. "Wij waren heel gelukkig met het aantal toeschouwers afgelopen vrijdag."
De ticketverkoop voor de volgende voorstelling - Wie heeft mijn vader vermoord is morgen te zien - loopt inmiddels nog vlotter. Acteur
Hans Kesting zal de monoloog spelen voor een lege zaal, maar voor de rest verandert er niets aan de voorstelling. Behalve dan dat ze
door een professioneel videoteam met een handvol camera's wordt opgenomen en live wordt gemonteerd.
"Tijdens de eerste coronagolf kwam er een storm van eerder opgenomen theatervoorstellingen op het internet", legt Van Ransbeek
uit. "Wij hebben van die maanden gebruikgemaakt om de nodige knowhow te ontwikkelen om een professionele, artistieke, filmische
livestream te ontwikkelen. Het is een andere ervaring van theater, maar blijft theater. En het is een manier om je publiek te verbreden
en te verdiepen." De tickets zijn goedkoper, en de ervaring is laagdrempeliger. "Veel van onze kijkers hadden voordien nog geen
contact met het theater." Daarom moet de online theaterervaring ook na corona blijven bestaan: je bereikt er immers een breder,
nieuwer én internationaler publiek mee.
In België kwamen er tijdens de eerste lockdown veel captaties van theatervoorstellingen online. Zo was er Podium Aan Huis, een
platform van Cultuurconnect waarop gratis oude voorstellingen te bekijken waren. Eind augustus werd het platform offline gehaald, en
voorlopig wordt het niet opnieuw online geplaatst. In de plaats daarvan wordt gezocht naar een online structuur die op lange termijn,
ook na corona, kan blijven bestaan, met een concreet verdienmodel. De gezelschappen, cultuurhuizen en het publiek moeten er beter
van worden, is de redenering.
Bij de start van het nieuwe theaterseizoen lanceerde het Brusselse stadstheater KVS dan weer KVS 24/7, waarop onder andere de
openingsvoorstelling Jonathan live werd gestreamd. Momenteel is een opname van het stuk Mrs. Dalloway gratis te bekijken. "We
hebben van de coronanood gebruikgemaakt om dat platform op te starten, omdat verschillende mensen in deze situatie niet naar het
theater kunnen komen."
Ook de komende weken, nu de theaters nog zeker tot 13 december op slot blijven, heeft de KVS nog plannen met het platform. Dat
gaat van begeleidende podcasts - "die worden tussen de vijfhonderd en duizend keer beluisterd" en interviews tot voorstellingen
zelf. "Morgen plaatsen we een gesprek online over het politieke stuk Onbezongen, met politiek journalist Ivan De Vadder en makers
Valentijn Dhaenens en Vincent Stuer", legt artistiek leider Michael De Cock uit. "Vanaf woensdag komt de voorstelling online." Ook uit
de archieven van Wim Vandekeybus zal geput worden. "Toen Mrs. Dalloway online werd geplaatst, kregen de acteurs berichten van
mensen uit Argentinië die de voorstelling hadden gezien. Zo'n platform kan zowel hier als internationaal werken."
Dat is ook Van Ransbeek niet ontgaan. "Een livestream kan ook je internationale reputatie versterken. Medea werd in 30 landen
bekeken, tot in Japan. Dat biedt veel mogelijkheden, zeker omdat het ook lang zal duren vooraleer we weer internationaal kunnen
touren op hetzelfde niveau als voor de coronacrisis." Zo zal een livestream van Medea binnenkort te zien zijn in het kader van een
Australisch theaterfestival.
Betalend vs. gratis
Bij NTGent vallen de internationale mogelijkheden op. Zo maakte artistiek leider Milo Rau onlangs de voorstelling Every Woman in
Duitsland. "Die werd bekeken door honderd mensen in de zaal en door duizend mensen online", klinkt het bij NTGent. "Online kun je
niet alleen een groter publiek bereiken, maar ook een internationaler publiek." Tijdens de eerste lockdown zette NTGent onder andere
opnames van oudere voorstellingen als Platonov en Platform gratis online. Het idee is om nu ook meer recentere voorstellingen op het
wereldwijde web te plaatsen, tegen betaling. Bij KVS willen ze hun online voorstellingen gratis houden.
Of het internet een oplossing heeft voor de voorstellingen die de komende anderhalve maand geannuleerd worden? Voorlopig niet:
in België kan er voorlopig ook niet gerepeteerd of opgevoerd worden. In Nederland kan dat wel, en zullen na Wie heeft mijn vader
vermoord opvoeringen van De stille kracht gestreamd worden. Dat het livestreams zij en geen opnames, vindt Van Ransbeek erg
belangrijk. "Ik geloof heel sterk in de live-ervaring van theater. Dat blijft de kracht van theater: dat het één keer gebeurt en dat je daar
collectief getuige van bent."