'Familie', over de collectieve zelfdoding van een Frans gezin, na vijf jaar voor het laatst te zien

Na vijf jaar en meer dan 50 voorstellingen over de hele wereld voert het gezin van An Miller en Filip Peeters de NTGent-voorstelling 'Familie' voor het laatst op begin november. In de creatie van voormalig artistiek leider Milo Rau stapt een familie collectief uit het leven.

Al voor de wereldpremière op 4 januari 2020 in Gent lokte Familie veel controverse uit. Gebaseerd op het waargebeurde verhaal van een Noord-Franse familie laat de voorstelling zien hoe een familie collectief uit het leven stapt. “Alsof je met een baksteen in het gezicht wordt geslagen”, schreef een buitenlandse journalist over Familie. Indrukwekkend dus, maar ook controversieel. De Standaard vroeg zich af of Rau dit keer écht te ver was gegaan. Het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie waarschuwde dat de voorstelling tot kopieergedrag kon leiden. 

Voor Rau, toenmalig artistiek leider van NTGent, was het tonen van de zelfgekozen dood van het gezin net een manier om suïcide te deromantiseren. “Zich ophangen betekent extreem langzaam en pijnlijk sterven, en wat de kinderen betreft, is het zelfs moord”, zegt Rau in het originele programmaboekje. “De dood, die in zoveel kunstwerken wordt verheerlijkt, van Shakespeare’s Romeo en Julia tot quasi elk hiphopnummer, is simpelweg alleen maar pijn. En dan het zwarte niets.”

“Dat is precies wat theater doet: het vervangt denkbeelden door het ondervinden, halve informaties en vooroordelen door ervaring”, aldus Rau. “Of deze aangenaam zijn, is natuurlijk een andere vraag.”

Veel meer dan over zelfdoding ging de voorstelling voor de makers over het failliet van onze westerse samenleving. We leven een welvarend leven; consumeren ongebreideld ten koste van onze planeet en het welzijn van velen in het globale Zuiden, maar we zijn niet gelukkig. Voor de jongere generaties komt daar nog een gebrek aan perspectief bij.

“Zij realiseren zich dat de vorige generaties alles op geconsumeerd hebben en dat de wereld weleens eindig zou kunnen zijn”, aldus An Miller in Het Nieuwsblad in januari 2020. Samen met haar man Filip Peeters en hun twee dochters Leonce en Louisa speelt Miller al vijf jaar de voorstelling Familie. “Dit stuk gaat vooral over onze dochters. Hun vragen. Hun bedenkingen. Zijn we goed bezig? We hebben alles en toch zijn we niet gelukkig. Waaraan ligt dat? We hopen dat die vragen bij de toeschouwers opkomen, maar vooral dat ze achteraf zullen zeggen: reden te meer om te leven.”

“Een drama gemaakt om echte drama’s te vermijden”, schreef Focus Knack in zijn recensie van Familie, een productie die aan bod kwam in media over de hele wereld, tot en met The New York Times (VS) en The Guardian (UK). Die laatste krant noemde Familie een “donkere, seculiere misviering”, “tegelijk een viering van alles wat het leven te bieden heeft in zijn kleinste, meest banale momenten en een pijnlijke erkenning dat het soms te veel kan zijn”.

De familie Miller-Peeters speelde Familie meer dan 50 keer over de hele wereld, onder meer in New York, Moskou, Parijs (8 keer), Zagreb, Zürich, Stuttgart en Girona, en op de Biënnale in Venetië. Op 4 en 5 november is de voorstelling voor het laatst te zien. De dernière vindt plaats in de NTGent Schouwburg. Beide data zijn uitverkocht.