Dissidente jongeren overvallen minister van onderwijs op eerste schooldag

Hij wist woensdagochtend met zijn enthousiasme geen blijf, Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). “Mijn allermooiste 1 september ooit”, noemde Weyts het, nu de coronapandemie de Vlaamse scholen niet meer in een houdgreep heeft. Minister Weyts wil zich daarom vanaf dit schooljaar opnieuw maximaal concentreren op het verbeteren van de onderwijskwaliteit, zo zei hij aan VRT NWS. De vraag is alleen: wat betekent dat nu eigenlijk, kwalitatief onderwijs?

Bij zijn aankomst aan de Brugse hotelschool, kreeg Weyts een open brief overhandigd door vier jongeren uit de cast van de theatervoorstelling Dissident, een productie van stadstheater NTGent die eind november in première gaat. De jongeren worden op school stuk voor stuk omschreven als ‘probleemgevallen’, bij NTGent krijgen ze de kans om hún kant van het verhaal te doen. Voor één keer onderwijzen zij het publiek, maar ook de leerkrachten en directeurs in Vlaanderen, én de bevoegde minister.

 “Uw visie is een ontkenning van wat onderwijs écht is”, schrijven de jongeren in hun brief aan Weyts. “Leerkrachten omschrijft u als ‘vermogens­beheerders’, en leerlingen zijn het ‘startkapitaal’. Ze moeten zo veel mogelijk kennis verwerven en liefst zo snel mogelijk, om later maximaal de economie te dienen. U vergeet dat een school meer is dan een machine om ‘leerwinst’ te boeken. Schooltijd is een specifiek soort tijd. Het is een tijd om collectief en fysiek samen te komen. Om samen te oefenen en zorg te dragen. Een tijd die te maken heeft met een ontmoeting tussen een oudere en een nieuwe generatie. School mag daarom niet gaan over een zo snel mogelijke overdracht van kennis en vaardigheden, maar over een trage overdracht, waar ruimte is voor vragen over de inhouden die wij moeten leren.”

De jongeren kregen woensdag van minister Weyts een kort en diplomatisch antwoord, maar hopen op een uitgebreider antwoord later. Ze nodigden de minister alvast uit op de première van de voorstelling op 12 november in Gent.

1 september 2021

Beste Vlaams minister van Onderwijs, Beste Ben Weyts,

In 2019 presenteerde u uw beleidsnota 2019-2024 met de veelzeggende titel ‘Ons kapitaal’. U vindt dat onderwijs rendabel moet zijn en iets moet opbrengen. Dat rendement verkrijgt u door te gaan beleggen in leerlingen. Wij worden als ‘het startkapitaal’ omschreven. En leerkrachten omschrijft u als ‘vermogens­beheerders’.

In uw nota spreekt u over kennis als iets dat de economische crisis moet oplossen. Kortom, hoe meer hersencellen wij kunnen ontwikkelen, hoe meer kans dat we de coronacrisis te boven zullen komen. In de 19de eeuw moesten kinderen handenarbeid verrichten. Wordt dat in de 21ste eeuw ‘hersenarbeid’?

In uw kapitalistische visie op onderwijs staart u zich blind op zogenaamde neutrale meetstandaarden. Naar eigen zeggen mogen we u afrekenen op de Europese PISA-vergelijking. Op die ranking wilt u namelijk scoren. Door allerlei testen te ontwikkelen belooft u na te gaan of we ons “Vlaams kapitaal wel volledig verzilveren”. Onderwijs wordt zo een machine waar zo snel mogelijk, zoveel mogelijk ‘leerwinst’ moet worden behaald.

Uw visie is een ontkenning van wat onderwijs is. Schooltijd is een specifiek soort tijd. Het is een tijd om collectief en fysiek samen te komen. Om samen te oefenen en zorg te dragen. Een tijd die te maken heeft met een ontmoeting tussen een oudere en een nieuwe generatie. School mag daarom niet gaan over een zo snel mogelijke overdracht van kennis en vaardigheden, maar over een trage overdracht, waar ruimte is voor vragen over de inhouden die wij moeten leren.

Dit geldt ook voor de leerkrachten. De vertraging die wij eisen, maakt het ook voor hen mogelijk na te denken over wat er moet worden doorgegeven. School is geen productieplaats, maar een plaats waar we gezamenlijk vorm kunnen geven aan een gedeelde wereld. Niet het individu en het individuele leertraject zouden op de eerste plaats moeten staan, maar juist de dingen die we delen.

Wij willen een vraagteken plaatsen bij snelle en efficiënte processen van kennis en vaardigheden.

Wij plaatsen vraagtekens bij het belang van excelleren.

Wij plaatsen vraagtekens bij externe en neutrale meetstandaarden zoals PISA.

Wij plaatsen vraagtekens bij ‘leerresultaten’ en ‘leerwinst’.

Wij plaatsen vraagtekens bij scholen als productieplaatsen.

Wij plaatsen vraagtekens bij het individu en het individuele leertraject.

Als nieuwe generatie willen wij leren om de samenleving mee vorm te geven en niet alleen om haar te reproduceren.

Met vriendelijke groeten,

Het startkapitaal

 p.s.: We hebben alvast een vrijkaartje voor u gereserveerd voor de première op 12 november 2021