Etcetera - Jong werk op #TAZ 2018: Luanda Casella en Sam Scheuermann

Short of Lying (Luanda Casella)

Luanda Casella koestert een grote fascinatie voor verhalen en de structuren van uiteenlopende tekstsoorten. Dat bewees ze al in eerder werk, zoals First is the Worst (2013 -2015), een live boek, waarvoor ze zich liet inspireren door de structuren van jazzmuziek. In A Certain Encyclopedia(2015) ging ze aan de slag met de taxonomie en de encyclopedie. Ook experimenteerde ze al verschillende keren met digital storytelling en de performativiteit van dit soort vertellingen. In Short of Lying zet ze die lijn gedurig verder: literatuur en narrativiteit vormen zowel een thematische rode draad als de structuur van deze lecture-performance. Short of Lying is namelijk opgebouwd uit narratologische elementen die gebruikt worden in klassieke tragedies en redevoeringen, wetenschappelijke TED talks, bekentenisliteratuur (denk: dagboeken en memoires) en stand-upcomedyshows. Casella’s spoken word performance heeft dankzij die woekerende narativiteit en genrevermenging veel gemeen met de postmoderne en magisch-realistische romankunst. Het verbaast dan ook niet dat Casella in Short of Lying verwijst naar aanverwante schrijvers als Borgés, Márquez en Zielinski.

Maar misschien wel de meest opvallende overeenkomst met deze literaire postmoderniteit is Casella’s opvoering van één van de bekendste figuren uit die postmoderne literatuur: de onbetrouwbare verteller. Die onbetrouwbaarheid heeft Casella’s personage, dat gedeeltelijk fictioneel en reëel is (ze deelt enkele biografische overeenkomsten met de theatermaakster zelf), te danken aan haar mentale toestand. Ze is een insomniac, die uit de biecht klapt over de verslaving die ze opdeed tijdens haar slapeloze uren; een verslaving aan het verspreiden van de meest sensationele clickbait. Op het web transformeert ze zich tot expert inzake ontelbaar veel onderwerpen en produceert ze artikels met prikkelende titels als ‘Feeling Insecure About Your Body? 8 Reasons Why Eating Avocados Everyday Will Change The Way You Think About Everything’.

De verteller geeft continu duiding bij de narratologische en retorische strategieën die ze aanwendt en zelfs bij de effecten die zulke verbale kneepjes op het publiek hebben. Terwijl ze het publiek meeneemt van de ene episode naar de andere, countert ze dit vloeiende narratief telkens door metafictionele commentaren in te lassen. Op de infini, die achter Casella prijkt, projecteert ze een illustratie van een stel hersenen en de neurotransmitters en hormonen die vrijkomen wanneer we naar een verhaal luisteren. Op een gegeven moment weigert ze ook een spannend verhaal af te maken en wijst ze het publiek er fijntjes op dat het zich daardoor ongetwijfeld gefrustreerd voelt. Casella, maar zeker ook scenograaf Felix Fasolt, weten dus op een clevere manier zelfs op het fysieke gestel in te werken en de toeschouwers heen en weer te slingeren tussen meegaan in het narratief om dan de illusie ervan weer te deconstrueren.

Casella’s Short of Lying is niet alleen een voorstelling, maar bestaat ook als gedrukte tekst. Als tekst is Short of Lying net iets radicaler in het (literaire) experiment en misschien daardoor zelfs interessanter dan als voorstelling. Door te kiezen voor de vorm van een lezing of TED talk voor de opvoering krijgt het geheel iets cheesy en baadt het in een vrijblijvende, in plaats van snijdende ironie. Wanneer Casella’s verhaal haar culminatiepunt bereikt, het catharsismoment, komt ze er bijvoorbeeld op redelijk dramatische wijze achter – ze wordt opgeslokt door de infini –dat er geen echte ik bestaat en ze dus nooit gelogen heeft. Identiteit is maar één van de zovele constructies en ook deze moet er dus aan geloven. Maar dan volgt nog de opmerking dat er eigenlijk helemaal geen catharsis heeft plaatsgevonden; in se is er niets veranderd. Letterlijk alles wordt hier onderuitgehaald, alles wat er op scène gezegd wordt blijkt een leugen te zijn. Short of Lying laat dan wel op zeer slinkse wijze zien en voelen hoe we ons, ondanks het einde van de Grote Verhalen, nog steeds graag en makkelijk laten infecteren door het virus van (mini-)narratieven , wat overblijft is de Grote Leegte en het verlangen om die – alle deconstructies ten spijt – opnieuw in te vullen met iets anders.