Recensie Lam Gods - Het Nieuwsblad: 'Twaalf panelen om te stelen'

Controversiële theaterstuk ‘Lam Gods’ van Milo Rau in première

De re-enactment van de twaalf panelen van het beroemde schilderij Lam Gods leidde al maanden op voorhand tot controverse: ISIS-strijders als moderne kruisvaarders? Een vrijend Gents koppel als de Adam en Eva van vandaag? Een schaap slachten op het podium? Het zijn ideeën die naar boven kwamen, en die niet allemaal even haalbaar bleken. Een schaap slachten voor de kunst bijvoorbeeld, is wettelijk verboden. En dus zocht Milo Rau andere oplossingen: videobeelden van een slachting. De moeder van een Syriëstrijder in plaats van een jihadist zelf. En een “erotische enscenering” in plaats van een echte vrijscène.

Nadat er op verspreide scènebeelden te zien was dat tien jonge kinderen, die de musicerende engelen spelen, moeten toekijken op de naaktscène tussen Adam en Eva, barstte er vrijdag – nog voor de officiële première van het stuk – opnieuw iets los in de media. Maar dat de kinderen verplicht werden om naar porno te kijken, is een boude, niet onderbouwde stelling. Wat Milo Rau in deze Lam Gods gedaan heeft, lijkt eigenlijk op wat hij twee jaar geleden deed toen hij voor Five Easy Pieces kinderen de zaak Dutroux liet naspelen. In theorie een onverantwoord idee maar met zoveel zorg en subtiliteit gebracht, dat je simpelweg niets anders kon zien dan vakwerk. Want dat is wat Milo Rau is: een vakman die weet wat hij wil vertellen en die die ideeën op een zo helder mogelijke manier wil vertalen naar de planken.

Zelfrelativering

Er zijn wel meer parallellen tussen Lam Gods en eerder werk van Milo Rau. Zo zijn de meeste mensen op ­scène geen acteurs. Hun verhalen worden wél verbonden door professionele acteurs, in dit geval Chris Thys en Frank Focketyn. Zo had Milo Rau het bij zijn aanstelling ook in een manifest neergeschreven.

Maar Milo Rau zou Milo Rau niet zijn, als hij niet in staat was om zijn eigen manifest te relativeren. Halfweg de voorstelling laat hij Focketyn zeggen: “Had er geen elfde gebod moeten zijn, waarin staat dat theater zich niet laat vatten in een manifest?” Prachtig dat dat kan. Milo Rau blijft trouw aan zichzelf maar denkt niet hermetisch. Zijn waarheid is niet per se dé waarheid.

Integendeel: voor dit stuk heeft hij zich het afgelopen jaar wellicht veel meer opengesteld voor verhalen van mensen om zich heen, dan u en ik samen. Hij heeft met mensen gesproken. Veel afgetast, tot hij hun gevoelige snaren vond, en tot hij die als puzzelstukken heeft doen passen in het grotere geheel van een schilderij dat al eeuwen deel uitmaakt van de Europese cultuurgeschiedenis.

Stadstheater pur sang

Rau schrijft op zijn beurt geschiedenis met dit stuk. Europese geschiedenis, maar ook Gentse. Het schilderij is dé reden waarom dagelijks honderden toeristen de Gentse Sint-Baafskathedraal bezoeken. Onder andere door er volkszanger Wim Claeys bij te betrekken, heeft hij ook die Gentse, lokale trots weten te ensceneren. Rau is een Zwitser, een “outsider”. Maar dankzij al het voorbereidende werk heeft hij op korte tijd aspecten van de Gentenaar kunnen vatten waar andere nieuwkomers jaren over zouden doen. NTGent heeft er de laatste jaren een grillig parcours opzitten, maar dit is stadstheater zoals stadstheater hoort te zijn. Met twaalf levende panelen, die zo veel emotionele en artistieke waarde hebben dat ze om te stelen zijn.

- Magali Legrande, Het Nieuwsblad, 01-10-'18