ALL GREEKS FESTIVAL

De vijf hypocrieten van WOLF WOLF gaan aan de slag met de hypocrisie in Euripides’ Hippolytos. Op een bijzondere dag, ergens in de zesde eeuw voor Christus, maakte een dappere zanger zich plots los uit het koor. Hij wisselde gezangen in voor gesproken teksten en werd zo de grondlegger van de Griekse tragedie. Ze noemden hem hypokrites, wat “antwoorder” of “acteur” betekende.

Gaandeweg verloor de hypokrites  zijn reputatie en het woord zijn oorspronkelijke betekenis. De acteur werd een huichelaar, een hypocriet. En het respectabele vak van de hypokrites – de kunst van het toneelspelen – een schijnvertoning, simpelweg doen alsof. Maar wie speelt in Hippolytos  precies (met) wie? Wanneer wordt spelen gevaarlijk? Wanneer is het noodzakelijk? En natuurlijk: waarom doen we het zo ontzettend graag?

Het collectieve schrijf- en vertelatelier van Victoria Deluxe, destijds opgericht om ervaringen met psychische kwetsbaarheid en geestelijke gezondheidszorg te delen, focust voor de derde keer op een Griekse tragedie. Als archeologen wroeten de schrijvers en spelers in de vruchtbare aarde van Euripides’ Alkestis, op zoek naar antieke scherven die raken aan henzelf en aan vandaag. Daarna wisselen ze het nauwgezette graafwerk in voor de creatie van woeste collages, als spiegels van onze 21ste-eeuwse ziel.

Maak hier kennis met de sprekers

Tijdens deze bijeenkomst richten we onze blik op de eeuwenoude tekst van Euripides en op objecten uit het Museum Dr. Guislain, die getuigen van de geschiedenis van de psychiatrie. Hoe kijken we vandaag naar zij die de dingen anders zien, als ervaringskundige en als toeschouwer? Wanneer heeft waan zin? Kan die ook een scheppende kracht zijn? Hoe gaat waan aan alle zin voorbij?

In Herakles Waanzin  van Euripides drijft de godin Mania de held Herakles tot razernij. Hij aanziet zijn vrouw en zonen voor de vijand en moordt zijn volledige gezin uit. Herakles’ tragische vergissing blijft pijnlijk actueel. Hoevelen aanzien de ander vandaag niet als vijand, als onmens, als uit te roeien ongedierte? Collectieve waanzin die het leven van onschuldige slachtoffers verwoest en kinderen laat sterven. Herakles’ waanzin  toont ons echter ook de tragiek van de kwetsbare mens die de wereld en medemensen anders ziet en ervaart.

NTGent biedt al jaren de kans aan Gentse scholieren om tijdens een spiegelproject een eigen interpretatie te maken van een theatervoorstelling of -tekst. Tijdens ALL GREEKS FESTIVAL gaan de leerlingen aan slag met een Griekse tragedie. Op vier zondagen in vier wijken organiseert NTGent een spiegelwandeling: verschillende scholen tonen het resultaat van hun sessies met een theaterdocent. Wandelaars krijgen de kans om de toonmomenten te bewonderen om 13u en om 15u. De wandeling duurt ongeveer 75 minuten.

Op zondag 19 mei 2024, rondom het Guislaininstituut, kan je de projecten bewonderen van Go! Atheneum Voskenslaan, Sint-Barbaracollege Gent, Don Bosco Technisch Instituut Sint-Denijs-Westrem en Atheneum Wispelberg.

Bijna tweeduizendvijfhonderd jaar geleden al beschreef Euripides in Kinderen van Herakles  het lot van minderjarige vluchtelingen, smekend om asiel en bescherming. Hoe gaat een samenleving om met kinderen op de vlucht, kinderen die niks te maken hebben met eeuwenoude geopolitieke conflicten maar er niettemin het slachtoffer van zijn?

Het lot is wisselvallig, schreef Euripides, je kan er onmogelijk aan ontsnappen. Maar wat als net jij het onderspit delft? Samen met dertien LARF!-tieners onderzoekt Silke Thorrez welke weerklank Euripides’ woorden tot op vandaag nog hebben.

De Gentse organisatie Manoeuvre richtte samen met een superdiverse schare aan deelnemers het collectief Vrouwen van Trachis op, naar Sofokles’ gelijknamige tragedie. Daarin keert macho Herakles na vele oorlogen en omzwervingen terug naar zijn vrouw Deianeira. Hij brengt evenwel een andere vrouw mee naar huis, de beeldschone Iole. Vanuit het perspectief van die twee vrouwen trekt het collectief de kaart van iedereen die zich vandaag wegcijfert, stemloos of onzichtbaar blijft, of misbruikt of onderdrukt wordt.

Daarvoor combineert het collectief een workshop wolverwerking met een schemer- en stiltewandeling. Het resultaat is een empowerend ritueel van zonsopgang tot maansondergang waaraan iedereen kan deelnemen. Centraal staat net als in de originele tragedie een gewaad, waarin de namen van de onnoemelijke Palestijnse slachtoffers geborduurd worden.

In Filoktetes  van Sophocles wordt een Griekse held gebeten door een slang op weg naar Troje. Hij klaagt, zijn wonde ettert en stinkt, en hij wordt achtergelaten door de oorlogszuchtige Grieken op een onbewoond eiland. Na tien jaar oorlog keert zijn aartsvijand, de slinkse machiavellist Odysseus, terug naar het eiland. Een orakel heeft voorspeld dat de Grieken pas zullen zegevieren als Filoktetes met hen meestrijdt. Zal die verbitterd op het eiland achterblijven en verder wegrotten, of toch als een gevierde held naar Troje trekken?

Tijdens een traject van vijf avonden leest theatercollectief de Roovers de tragedie, samen met studenten en docenten van de UGent, zorgverleners en (voormalige) patiënten van het UZ Gent. Hoe gaan we om met ziekte en (onzichtbaar) lijden? Met het isolement van zij die achterblijven in ziekenhuiskamers? Met eenzaamheid, machteloosheid en woede? Wie helpt? Wat helpt? Kan samen lezen helpen? 

Women in Troy, as told by our mothers  vertelt het verhaal van de Trojaanse oorlog vanuit het perspectief van vrouwen en in het bijzonder vanuit dat van moeders. De Portugese theatermaker en -schrijver Tiago Rodrigues schreef de tekst, gebaseerd op verschillende versies van de Griekse mythe, op wereldgebeurtenissen die nog vers in het collectieve geheugen liggen, en op verhalen van hemzelf en de vier theatermakers.

Heden en verleden worden door elkaar geweven, het persoonlijke en het mythologische versmelten, helden worden monsters, slachtoffers worden daders en uiteindelijk eist het koor de hoofdrol op.

Vanuit haar verlangen naar waarheid in een 'post-truth society' vol 'alternative facts'  en 'fake news' duikt theatermaker Pleun van Engelen in de mythes rond Andromache. Tegenover haar plaatst Van Engelen Achilles’ zoon Neoptolemos, vertolkt door Jonathan Michiels. De personages kijken erg verschillend terug op de Trojaanse oorlog. Ze balanceren onophoudelijk op het slappe koord tussen feit en fictie. Een relatie of zelfs maar een gesprek lijkt volstrekt onmogelijk geworden.

Waar kan je nog zin en betekenis vinden als je voortdurend botst op de onvermurwbare muren van wantrouwen en complotdenken?

Even divers als de Gentse deelgemeente Ledeberg zelf, is de muziekgroep Ledebirds die vijftien muzikanten afvaardigt, volwassenen en kinderen samen voor een concert op de Standaert-site. De muzikanten leiden het publiek naar een ruimte waar de acteurs van Jong Gewei, begeleid door een ceremoniemeester, ‘dodenspelen’ naspelen.

De makers laten zich voor deze performance inspireren door oude Anatolische en Griekse geloofsovertuigingen en rituelen, én door thema’s uit Euripides’ tragedie Helena  zoals schoonheid, barbaarsheid, bedrog, lot en kansen.

Voor SMEEKBEDE!  werken koorleider Kapinga Gysel, schrijver Bieke Purnelle en theatermaker Lara Staal samen met een groep Gentse Danaïden. Ze inspireren zich op Smekelingen  van Aischylos, waarin de vijftig Danaïden Egypte ontvluchten voor hun gedwongen huwelijk en bij koning Pelasgos van Argos om bescherming smeken. Het stuk vormt de aanleiding om de dikwijls penibele maatschappelijke positie van vrouwen te belichten, in het bijzonder die met een migratieachtergrond. Hun schouders dragen de zwaarste lasten: die van vaak onzichtbare en ondergewaardeerde zorg.

Na een optocht van Park De Vijvers naar het Keizerspark volgt een hymne die de leeuwenmoed en herculische kracht van vrouwen bezingt. Ze is zowel ode als aanklacht. Een koor van Gentse dochters, moeders en grootmoeders treedt uit de schaduw en eist in volle verkiezingstijd meer erkenning en bescherming. Het danaïdenvat is vol!

Maak hier kennis met de sprekers

In de tragedie Fenicische vrouwen  schetst Euripides een beklemmend beeld van de Thebaanse burgeroorlog. Polyneikes trekt ten strijde tegen zijn eigen broer Eteokles en belegert zijn thuisstad. Hun vader Oidipous waart rond in huis als een kanker die de stad van binnenuit aantast. De oorlog eindigt met een tweestrijd waarin de broers elkaar doden. De parallellen met Athene op het einde van de vijfde eeuw voor Christus zijn opvallend. De Atheense democratie en haar principes (inspraak, publiek debat en rechtszekerheid) staan op dat moment onafgebroken onder druk van populistische krachten.

Exact een week voor de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen nemen we Euripides’ stuk als vertrekpunt voor een gesprek over onze democratie. Hoe kwetsbaar is een democratie, die principieel ruimte maakt voor woord en wederwoord en de meest uiteenlopende meningen. Wordt de onze eveneens bedreigd? Hoe ziet die dreiging eruit? En hoe wapenen we onze democratie tegen de toekomst?

Aan het begin van de verkiezingsweek geeft auteur Stefan Hertmans een speech aan het kloppende hart van de Gentse politiek en van onze polis: het stadhuis. Vanuit het perspectief van Euripides’ Smekelingen  maakt hij de balans op van onze democratie vandaag.

In Smekelingen  zoeken de moeders van de gesneuvelde belegeraars van Thebe hulp bij de Atheense koning Theseus. Het tirannieke Thebe weigert om hun lichamen over te dragen aan de rouwende moeders. Is Athene bereid om tussenbeide te komen in het conflict, zelfs als dat de stad meesleurt in een burgeroorlog? Welke offers wil de Atheense gemeenschap brengen om hun democratische principes, menselijke waarden en het internationale recht 'avant la lettre' te verdedigen?

In Sofokles' tragedie staat het hoofdpersonage Elektra symbool voor rouw. Ze is gestrand voor de poorten van het paleis waar haar vader Agamemnon werd vermoord door haar moeder, Klytaimnestra. Elektra weigert om in dat bezoedelde huis haar dagelijkse leven te hervatten, alsof de moord nooit heeft plaatsgevonden.

In Peter De Graefs meditatieve experiment ZITTEN  in station Gent-Sint-Pieters, brengt hij tijdens de ochtendspits, samen met Gentse Elektra's, een zachte weigering van de buitenwereld tot stand. Zijn live vertelling, beluisterd via koptelefoons, creëert ruimte voor innerlijke reflectie en stilte, als een ceremoniemeester die ons naar een plek leidt waar taal en zwijgen samenkomen.

In het derde deel van de Oresteia  staat moedermoordenaar Orestes terecht in Athene. Het stuk thematiseert de overgang van tribaal geweld en vergelding (de wraakgodinnen roepen om Orestes’ bloed) naar democratische rechtspraak. Op een steenworp afstand van het Gentse gerechtsgebouw richt kunstenaar Peter Aers samen met buurtbewoners een eigen rechtbank op, om de rol van rechtspraak in onze stad en samenleving te onderzoeken. Ze bereiden zich daarop voor door samen te lezen, sculpturen te maken en een agora op te bouwen. Buitenstaanders worden uitgenodigd om de rol van toeschouwer op te nemen.

De verkiezingen van 9 juni. Het Kinderrechtenplein. Kopergietery heeft haar plek en dag tijdens het ALL GREEKS FESTIVAL zorgvuldig uitgekozen. In een muzikale manifestatie roept ze alle voorbijgangers die gaan stemmen op de kinderen niet te vergeten, om elke beslissing die zij in het stemhokje nemen, af te toetsen aan hun toekomst. Verteller Lindah Leah Nyirenda verbindt die oproep met het verhaal van Ifigeneia in Aulis. In Euripides’ tragedie offert Agamemnon zijn eigen dochter om de afreis naar Troje mogelijk te maken.

In de familievoorstelling RE:Dress staat Ifigeneia symbool voor alle kinderen die door volwassenen geslachtofferd worden ter meerdere eer en glorie van een bepaalde ideologie. Samen met jazzmuzikanten en jongeren uit de theaterateliers wijst KOPERGIETERY erop hoe afhankelijk kinderen zijn van ons stemgerechtigden, van onze dikwijls noodlottige keuzes, bijvoorbeeld wat kinderarmoede, klimaat en oorlog betreft.   

Collectief Werktoneel en masterstudenten van KASK DRAMA duiken een week lang elke dag van het festival op in de publieke ruimte. Telkens op dezelfde tijdstippen (doorlopend vanaf zonsopgang) en op dezelfde plekken in de Bloemekenswijk. Met hun beeldende, cyclische performance onderzoeken ze het grootse, bijna kosmische karakter van de Griekse tragedie in relatie tot de alledaagse realiteit van publieke buitenruimtes. Niet de tragedieplot is de essentie van OUTSIDE ORESTES, wel beelden, zwanger van betekenis, en ijkpunten zoals het moment van herkenning en tragisch inzicht dat in vele tragedies terugkeert.

Een kwartet prettig gestoorde CIRQ’ers bewerkt de atypische tragedie Ion, een 'comedy of errors'  inclusief 'happy end', tot een absurde poppenkast met Playmobilfiguurtjes. Geüpcyclede volkscultuur heet dat. De onnavolgbare Joost Vandecasteele tekent voor een spitante tekst.

Toch heeft ook Ion  een donkerdere kant. Het is een stuk vol genderongelijkheid en onberekenbare goden met hoogst bedenkelijke orakelspreuken, vol verlangen naar etnische zuiverheid en afschuw voor wie als vreemdeling of allochtoon gebrandmerkt wordt.

Voor our private lives | BEDROOM werkt Yves Degryse/BERLIN samen met Barbara Raes/Beyond the Spoken om een alternatieve versie van de tragedie van Agamemnon te vertellen. Het verhaal wordt van zonsondergang tot zonsopgang, van 22u30 tot 5u26, doorlopend geprojecteerd op een flatgebouw aan het Machinisten-park. Toeschouwers zijn welkom om in de loop van de nacht of vroege ochtend de projectie te bezoeken. Daarna wordt de fakkel doorgegeven aan Collectief HINTER, dat op de Westerbegraafplaats zijn versie van Offerplengsters opvoert, het tweede deel van Aischylos’ Oresteia.

In het eerste deel van de tragedie doodt Klytaimnestra haar man. Hun zoon Orestes krijgt niet meer de kans om zijn vader een laatste groet te brengen. In deze gevelvoorstelling volgt wél een afscheidsritueel op de dood van Agamemnon. Moeder en zoon, zus en oom staan oog in oog met elkaar in de slaapkamer waar Agamemnons lichaam ligt opgebaard. We zijn de stille getuigen van het wassen, balsemen, waken en voorlezen, maar voelen achter elk gebaar een gitzwart gat vol wraak. Er wordt geen traan gelaten maar toch is de tragiek overal sluipend aanwezig.

Voor zijn beeldende bewerking van Offerplengsters  vertrekt collectief HINTER van de vragen die Elektra uitwisselt met het koor van Trojaanse slavinnen. Wanneer zij samen offers plengen, gebogen over het graf van Elektra’s overleden vader Agamemnon, bevragen ze de zin en onzin van de gebruikelijke rituelen.

HINTER kiest als locatie de Westerbegraafplaats, ook een plek waar de doden het ritme van de levenden bepalen. Samen met een koor van Groendienst-medewerkers, die de plek dagelijks met hun rituele handelingen verzorgen, maken ze ruimte voor zorg en rouw. Hoe gaan we als stad en samenleving om met geweld en zij die daaronder lijden? En hoe kunnen we daarna nog verder?

Maak hier kennis met de sprekers

Zeven tegen Thebe  van Aischylos is een gitzwarte tragedie. Oidipous’ vloek, die zich uitstrekt over drie generaties, hangt onheilspellend boven het hoofd van zijn gekwelde familie. Hoewel Eteokles beseft dat hij de overgeërfde vloek verderzet door zijn broer Polyneikes te doden, kan hij niet aan dat noodlot ontkomen. De uitkomst is overduidelijk en onvermijdelijk.

We besluiten deze festivalweek, die volledig in het teken van de familie staat, met een gesprek over opvoeden en opgroeien. Vanuit het perspectief van Aischylos’ fatalistische tragedie stellen we ons de vraag: Hoe verhouden familiedynamieken zich tot wat we vandaag als het (nood)lot zouden kunnen beschouwen? Wat ontsnapt er aan onze controle? Wat staat in de weg van ons verlangen naar vrijheid en autonomie? Wat strookt niet met de mythe van de maakbaarheid van mens en maatschappij? En vooral: hoe kunnen we alsnog voorbij de horizon van het (nood)lot kijken?

NTGent biedt al jaren de kans aan Gentse scholieren om tijdens een spiegelproject een eigen interpretatie te maken van een theatervoorstelling of -tekst. Tijdens ALL GREEKS FESTIVAL gaan de leerlingen aan slag met een Griekse tragedie. Op vier zondagen in vier wijken organiseert NTGent een spiegelwandeling: verschillende scholen tonen het resultaat van hun sessies met een theaterdocent. Wandelaars krijgen de kans om de toonmomenten te bewonderen om 13u en om 15u. De wandeling duurt ongeveer 75 minuten.

Op 16 juni komen deze scholen aan bod: VBS Sancta Maria Gentbrugge, Wisper, Roots Compagnie (onder voorbehoud) en Luca School of Arts campus Leuven (onder voorbehoud).

In deze speciale editie van Radio Insomnia  ontvangt acteur Willem de Wolf van collectief DE HOE een reeks gasten op de ponton van de Gentse kano- en kajakorganisatie op de Watersportbaan. Samen voeren ze een (droef)geestig gesprek over de spanning tussen het tragische en het komische. Geen spontaan gesprek, want DE HOE gelooft dat we spontaan niet op ons echtst zijn, dat we pas authentiek worden in het herschrijven, schrappen en nog eens herschrijven van onze eerste schamele formuleringen.

Is Rhesos  een tragedie of een komedie? De leden van DE HOE komen er niet uit. En net die discussie – wanneer is iets tragisch? – is het vertrekpunt. Staat tragiek niet haaks op ons onwankelbare geloof in de maakbaarheid van mens en maatschappij? Of zijn we precies vanwege dat geloof tragisch? Kunnen we vandaag nog om met de blindheid en overmoed van een tragische held, die uit vrije wil een noodlottige keuze maakt? Hebben de neurologie en A.I. de vrije wil evenwel niet voorgoed ontmaskerd?

In Sofokles’ mystieke tragedie Oidipous in Kolonos bereikt de blinde en verbannen Oidipous na vele omzwervingen eindelijk het vredige heiligdom van Kolonos, het einde van zijn noodlottige levensweg. Hij gaat zitten op een steen. Tiran Kreoon en zoon Polyneikes trachten hem nog mee te tronen naar Thebe, waar een gewelddadige burgeroorlog woedt. Maar Oidipous weigert.

Geïnspireerd door deze tragedie onderzoekt danseres en choreografe Lisbeth Gruwez het lichaam als een plaats, als een Kolonos waar ze zichzelf en het individualistisch, menselijke perspectief kan overstijgen. Kolonos toont hoe een lichaam zich dansend oplost, te midden van een wereld vol woede en geweld. En hoe dat lichaam in het oog van die orkaan tot één enkele beweging stolt. Het feeërieke kader van deze choreografie: op trappen als van een Griekse tempel, aan het water waar een zijarm van de Leie voorgoed gestopt is met stromen.

De cast van Elektra Unbound, de NTGent-voorstelling van huisartiest Luanda Casella, brengt een theatrale lezing van het succesvolle stuk dat eerder dit seizoen bij NTGent in première ging. De lezing van het script wordt begeleid door de weergaloze soundtrack van de voorstelling en door geanimeerde tekstprojecties die de rol van het koor spelen.

In Elektra Unbound  strijden drie jonge acteurs tijdens een fictieve theaterauditie om de rol van Elektra. De auditie ontwikkelt zich gaandeweg tot een even hilarische als ongemakkelijke talentenjacht: wie van de drie heeft het meeste talent voor tragisch lijden? Zo geeft het stuk steeds meer prijs van het psychologische drama in het leven van de regisseur, coach en acteurs. Ze lijken allemaal wel archetypes te zijn van de tragische figuren die je tegenwoordig op social media terugvindt.

Deze performance gaat door in de Skichalet van de Blaarmeersen.

Laat alle apollinische remmen los op het zinnenprikkelende slotfeest van ALL GREEKS FESTIVAL! Net als de openingsparade staat het feest in het teken van Dionysos, god van de collectieve knaldrang. Voor enkele bruisende concerten en een uitzinnige party: zak tijdens Midzomernacht af naar de Blaarmeersen (Skichalet)!

Samen met multitalent Valentina Tóth, theatermakers Frank Dierens (Het Scheldeoffensief) en Kris Van Trier (Comp. Marius) zetten de bezoekers van Villa Voortman hun tanden in Euripides’ Bakchanten. Die oer-tragedie drijft de tegenstellingen op de spits tussen de ‘beschaafde’ tiran Pentheus en de ‘barbaarse’ god Dionysos, tussen rede en roes, orde en anarchie, en de patriarchale norm en wie of wat daarvan afwijkt.  De tragedie toont hoe geweld (in naam van ‘veiligheid’) nog meer geweld (in naam van ‘vrijheid’) uitlokt.

De voorstelling van Villa Voortman en Het Scheldeoffensief vertrekt van een swingend, uitgebeend script, ingedikt met spoken word, en opzwepende muziek en teksten van de Voortmannen. Bruut. Brutaal. Rauw. Van een radicale schoonheid. De voorstelling gaat door in de Blaarmeersen (Skichalet), waar een hek sinds kort de toegang afsluit voor ‘probleemjongeren’.