Arnon Grunberg genomineerd voor Arlecchino als beste mannelijke bijrol_De Volkskrant 1/6/18
| 1 juni 2018Twee keer Orkater en Toneelgroep A'dam, drie keer Het Nationale Theater: dit zijn de nominaties voor de grootste acteerprijzen
de Volkskrant - 01 Jun. 2018 Pagina 35
Romana Vrede op herhaling? Eelco Smits bevestigt klasse; Arnon Grunberg is de verrassende outsider.
Louis d'Or beste mannelijke hoofdrol
De Volkskrant schreef het al in de recensie: in Vergeef ons van het Toneelhuis i.s.m. Toneelgroep Amsterdam speelt Eelco Smits de rol van zijn leven. Smits etaleert hier zijn komisch talent en zijn grote lenigheid als acteur: hij is verrassend lichtvoetig en ook dansant. De jury prijst zijn transformatie op toneel: gedurende de avond verandert zijn personage, na tegenslag op tegenslag, volkomen overtuigend van een houten plank in een gevoelig mens. 'Smits [toont] een personage dat tegenspoed, afwijzing en haat kan incasseren en vervolgens kan omzetten in liefde', aldus de jury.
Ook genomineerd in deze categorie zijn Bruno Vanden Broecke voor zijn rol als Nico Staelens in Para van KVS en Steven Van Watermeulen als François in Onderworpen van NTGent. Opvallend, want daarmee telt deze categorie twee Vlamingen en een Nederlander in een Vlaams Nederlandse coproductie. 'In alles is Bruno Vanden Broecke in Para een acteur die niet lijkt te acteren: hij wórdt zijn personage', schrijft de jury, 'en grijpt zo de toeschouwer genadeloos bij de kladden'. Van Watermeulen keert volgens de jury als François 'zijn interne strijd geheel naar buiten'. Hij is 'huiveringwekkend goed', in 'één van de sterkste rollen van zijn carrière'.
Theo d'Or beste vrouwelijke hoofdrol
Ja, Marieke Heebink was weer schitterend in het verder iets teleurstellende Oedipus bij Toneelgroep Amsterdam. Als Jocaste is ze zelfverzekerd en gelukkig aan het begin, en raakt dan steeds verder in het nauw; door de politieke aspiraties van haar man wordt ze gedwongen oude geheimen te vertellen. Haar biecht komt met horten en stoten, verdrietig, wanhopend, dan weer hoopvol; zo levensecht dat het lijkt of de scène Heebink ter plekke invalt. De jury prijst haar 'intens doorleefde spel en vurige emotionaliteit'. Niet voor niets won Heebink de Theo d'Or al twee keer eerder.
Origineler is dan de nominatie van de Vlaams-Colombiaanse Alejandra Theus in de rol van April Wheeler in Revolutionary Road van Theater Rotterdam. Aprils desillusie, verdriet, woede en frustratie zijn de motor van de voorstelling. Theus speelt gekweld: hard, vinnig en vilein, meedogenloos - in de rigueur waarmee ze haar man Frank wil raken resoneert haar eigen pijn. De jury stelt dat Theus de emoties zo weet te doseren dat je je als toeschouwer met haar blijft identificeren. 'Dark horse' is Karina Holla. Zij is genomineerd voor haar rol als 'hoofd' in Romp van De Gemeenschap. De jury: 'Het verval en de ketens van de ouderdom worden door haar vakmanschap met overgave én beheersing onontkoombaar en tastbaar.'
Arlecchino beste mannelijke bijrol
Het lijkt een grap of pr-stunt, maar de jury is hoogst serieus: zij nomineerde schrijver Arnon Grunberg voor zijn optreden in De Mensheid van LOD. Uit het juryrapport: 'Geestig, brutaal, steeds net op het randje van het betamelijke, of eigenlijk eroverheen, speelt hij zijn collega van het podium.' Al erkent de jury haar eigen verwarring over het 'spel' van Grunberg: 'Is het een gimmick of een acteerprestatie?' Maar juist die onduidelijkhed acht de jury prijzenswaardig: 'Een heerlijke verwarring waar je als toeschouwer in mag ronddwalen.'
Verder genomineerd in deze categorie zijn: Michiel Blankwaardt voor Woiski vs Woiski van Orkater, Rick Paul van Mulligen als Jago in Othello van Het Nationale Theater, en Vanja Rukavina voor zijn rol als Damir in The Nation, ook van HNT. Over Blankwaardt schrijft de jury: 'In zijn frustratie is Michiel Blankwaardt als Woiski jr. in idealisme vastgebeten, diep teleurgesteld en prachtig wanhopig.' Over Van Mulligen: 'Rick Paul Van Mulligen speelt Jago vilein, scherp en met een plezierig fanatisme.' En over Rukavina: 'In adembenemend spel laat hij zien hoe hij de liefde voor zijn moeder en de liefde voor zijn (salafistische) overtuigingen, maar niet bij elkaar krijgt.'
Colombina beste vrouwelijke bijrol
Daar is ze weer: Romana Vrede. Sinds zij vorig jaar de Theo d'Or won voor haar rol in Race bij HNT, kan niemand meer om haar heen. Het is niet waarschijnlijk dat Vrede twee keer op rij wint, maar desondanks erkent de jury haar grootse prestatie in The Nation bij Het Nationale Theater. De jury schrijft: 'Zelfs als haar personage geen woorden meer vindt, in de prachtige scène met haar van haar vervreemde stiefzoon (Vanja Rukavina) woedt de storm in haar hoofd door.' Opvallend: de jury prijst Vanja Rukavina en Romana Vrede voor dezelfde sleutelscène in The Nation.
Ook genomineerd: Anniek Pheifer voor haar rollen in Gidsland bij Mugmetdegoudentand, Maureen Teeuwen voor haar rol in Dumas/La Dame/DeSade bij Maatschappij Discordia, en Dionne Verwey voor haar rol in De Blackout van '77 van Orkater i.s.m. Sir Duke. Dat brengt het aantal nominaties voor Orkater op twee, net als Toneelgroep Amsterdam, en zelfs drie voor Het Nationale Theater.
Ook opvallend en zeer verheugend: eindelijk is de lijst genomineerden dit jaar een goede weergave van een steeds kleurrijker theaterlandschap.
Copyright © 2018 Belga. Alle rechten voorbehouden
Nominaties voor mime
Naast de toneelprijzen maakt de jury vandaag ook de nominaties voor de VSCD Mimeprijs bekend. Genomineerd zijn Bambie is back! van Bambie en de Eef van Breen Group, De onzichtbare man van Theater Artemis en regisseur Jetse Batelaan, (for the time being) van Boukje Schweigman i.s.m. Slagwerk Den Haag en Headroom van Theater Rotterdam, een samenwerking tussen regisseur Erik Whien en mimeduo Boogaerdt/Vanderschoot. De winnaar wordt op 16/9 bekendgemaakt.
De uitreiking is 16/9 op het Theatergala, de feestelijke afsluiting van het Nederlands Theater Festival.
HERIEN WENSINK