Orestes in Mosul Milo Rau / NTGent

De Oresteia is niet alleen de enige trilogie die ons is overgeleverd uit de klassieke oudheid en een van de grootste tragedies van de mensheid, maar geldt ook als stichtingsmythe van onze beschaving. Waarbij het principe van de bloedwraak, de eeuwigdurende kringloop van het wreken, het "oog om oog", werd vervangen door de principes van rechtspraak, integratie en verzoening. Milo Rau brengt deze tragedie met een gemengd ensemble van Europese en Iraakse acteurs. Tijdens het maakproces doen Rau en crew onderzoek in Mosul, de stad waar terreurgroep IS het kalifaat afriep.

Milo Rau vatte het idee op om een eigentijdse versie van Aeschylos' Oresteia te ensceneren toen hij in Noord-Irak, aan de frontlijn met IS, onderzoek deed voor zijn toneelstuk Empire (2016). "Het is alsof je tegelijk in een televisiebeeld en in een klassiek epos staat", aldus Rau.

Hoe kan de niet-eindigende keten van geweld waarin de partijen in de Syrisch-Iraakse burgeroorlog en hun Westerse bondgenoten tegenover elkaar staan gestopt worden? In de eerste twee delen van Aischylos’ Oresteia lijkt er geen uitweg te vinden: de dood treedt er op als een domino-effect – Orestes wordt door de wraakgodinnen achternagezeten nadat hij zijn moeder Klytaimnestra en haar minnaar Aigisthos had vermoord. Hij deed dit uit wraak omdat zij beiden Orestes’ vader Agamemnon (en diens minnares Kassandra) hadden vermoord. Klytaimnestra had dan weer haar echtgenoot Agamemnon vermoord uit wraak omdat die hun dochter Iphigeneia had geofferd aan de wind om tegen Troje ten strijde te kunnen trekken. Enkel Athene kan dit geweld stoppen: ze bedaart de wraakgodinnen door die een plaats toe te kennen in de samenleving. Waar haat niet heeft geholpen, helpt nu de liefdevolle omarming.

Milo Rau laat de tragedie haar antieke grootsheid maar koppelt er met zijn internationale ensemble actuele vragen aan. Wat kan de Oresteia, gerepeteerd en geënsceneerd in West-Europa en Mosul, vandaag betekenen?